Belgische erfrecht biedt meer mogelijkheden

De regels van het Belgisch erfrecht zijn ondertussen tweehonderd jaar oud. De regels dateren nog uit de tijd van Napoleon (de code civil van 1804). Na twee eeuwen was het dus wel noodzakelijk de regels op te frissen. De nieuwe regels werden in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd op 1 september jl. We geven hieronder een eerste overzicht. De regels zullen in werking treden op 1 september 2018.

Erflater krijgt meer vrijheid

Het is in België niet mogelijk om uw kinderen 100% te onterven. Kinderen hebben recht op een reservatair gedeelte. Het deel waarover de ouder of erflater vrij kan beschikken, is het beschikbaar gedeelte. Het beschikbaar deel wordt kleiner naarmate het aantal kinderen =

Één kind: beschikbaar deel = ½, reserve van de kinderen = ½
Twee kinderen: beschikbaar deel = 1/3, reserve 2/3
Drie kinderen: beschikbaar deel = ¼, reserve ¾

In het nieuwe erfrecht is het aantal kinderen niet meer van belang. Zowel het reserve als het beschikbaar deel zullen elk de helft van de nalatenschap bedragen. Ouders met twee kinderen of meer hebben zo de vrijheid om de middelen waarover ze beschikken na te laten aan wie ze willen.

Welke regels gelden er dan voor mensen die geen kinderen hebben? Heeft er dan iemand anders, buiten kinderen, recht op het reservatair deel?

Bij een kinderloze erflater was de regel dat de overlevende ouders elk een reservedeel kregen van ¼. In het nieuwe erfrecht wordt dit geschrapt. Volgens de nieuwe regels hebben de overlevende ouders van de erflater wel recht op een onderhoudsvordering tegenover de nalatenschap als ze behoeftig zijn.

Nieuwe regels voor inkorting en inbreng

Het komt voor dat de overledene gedurende zijn leven al veel van zijn vermogen heeft weggeschonken. De reservataire erfgenamen kunnen vragen om de geschonken goederen weer naar de nalatenschap te laten komen. De begiftigde moet (een deel van) wat hij heeft gekregen, teruggeven. De juridische term hier is: inkorting. De oude regels zeggen dat de inkorting in nature moet gebeuren: de begiftigde geeft de goederen terug. Volgens de nieuwe regels heeft de begiftigde nu ook de keuze om de goederen te houden en een tegenwaarde van de goederen terug te geven aan de nalatenschap.

Naast de inkorting is er ook de juridische figuur van de inbreng. Bij een inbreng moet de wettelijke erfgenaam de schenkingen die hij voor het overlijden van de erflater gekregen heeft, opnieuw in de massa brengen. Dit is zo omdat deze schenking wettelijk beschouwd wordt als een voorschot op zijn deel van de erfenis. De inbreng zorgt voor de garantie dat de erfgenamen allemaal een gelijk deel krijgen. De erfgenamen die eerder niets kregen, zijn zo beschermd. In de oudere regeling werd de inbreng voor roerende en onroerende goederen anders geregeld. Het onderscheid tussen beide valt in de nieuwe regeling weg.

Nog even samengevat:

Inkorting: goederen die eerder waren geschonken moeten in waarde terug aan de nalatenschap worden gegeven om de reservataire erfgenamen te beschermen
Inbreng: een wettelijke erfgenaam moet het voorschot dat hij op zijn erfdeel heeft gekregen, terug in de nalatenschap inbrengen om de gelijkheid tussen de erfgenamen te waarborgen

Meer mogelijkheden door globale en punctuele erfovereenkomst

Om discussie tussen uw erfgenamen achteraf te beperken, biedt het nieuwe erfrecht u nu meer mogelijkheden. Het grote voordeel bij de nieuwe regeling dat u uw erfgenamen vanaf nu bij uw nalatenschap kan betrekken. Zo zal u op voorhand al overeenkomsten kunnen sluiten over uw nalatenschap. U kan opteren om alles op voorhand te regelen in een globale erfovereenkomst. U kunt er ook voor kiezen om slechts bepaalde details af te spreken in een punctuele erfovereenkomst.

Nieuwe regels ook van toepassing op oude successieplannen

In principe zijn de nieuwe regels ook van toepassing op oude successieplannen. Er is een overgangsperiode van 1 jaar waarin u de tijd heeft om te beslissen wat u daarmee wilt doen: