Arbeidsongeschiktheid als zelfstandige

Mits aangiftetermijn en wachttijd kan een zelfstandige die door ziekte of ongeval zijn activiteiten niet meer kan uitoefenen, beroep doen op een uitkering. Om hier recht op te hebben moeten er een aantal stappen worden ondernomen. De adviserend geneesheer van het ziekenfonds moet de arbeidsongeschiktheid onderschrijven.
Arbeidsongeschikt zijn betekent dat u door een ziekte, ongeval of zwangerschap (tijdelijk) alle (zelfstandige) activiteiten moet stopzetten.

De sociale rechten van een zelfstandige

Via de sociale kwartaalbijdragen kunnen zelfstandigen beroep doen op sociale rechten. Zo kan een zelfstandige rekenen op

• Een gehele of gedeeltelijke terugbetaling van de kosten voor geneeskundige verzorging
• Een uitkering wegens arbeidsongeschiktheid ten gevolge van ziekte of een ongeval

Om op rechten zoals deze aanspraak te kunnen doen, is een aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds noodzakelijk. Dit moet ten laatste in orde zijn op de dag van de start van de zelfstandige activiteit én bij een erkend ziekenfonds naar keuze (of bij de gewestelijke dienst van de hulpkas voor ziekte- en invaliditeitsverzekering).

Voor wie een zelfstandige activiteit combineert met een loon- of weddetrekkende activiteit, moet voor beide activiteiten bij éénzelfde ziekenfonds of hulpkas zijn aangesloten.

Hoe de arbeidsongeschiktheid aangeven

Word je als zelfstandige arbeidsongeschikt, dan dien je met de volgende zaken rekening te houden:

• De aangifte moet binnen de 28 dagen na aanvang van de arbeidsongeschiktheid gebeuren.
• Herval je, dien je binnen de 2 dagen aangifte te doen.
• Indien de laatste dag een zaterdag, een zondag of een wettelijke feestdag is, dan heeft u de tijd tot en met de eerste werkdag die daarop volgt je aangifte in te dienen.
• De aangifte gebeurt via een verklaring van arbeidsongeschiktheid die door de behandelende arts wordt ingevuld.
• Bij opname in een erkende verpleeginstelling wordt de aangiftetermijn geschorst. Je moet wel onmiddellijk aangifte doen na je het ziekenhuis hebt verlaten.

Wat bij laattijdige aangifte

Bij laattijdige aangifte verliest u 10% per dag, beginnend bij de dag waarop u recht op de uitkering heeft t.e.m. de dag van uw aangifte.

Indien u geen aangifte kon doen door overmacht of in geval van een moeilijke sociale of financiële situatie, zal het ziekenfonds geen 10% van de vervallen uitkering inhouden.

De adviserende arts van het ziekenfonds zal u na ontvangst van het aangifteformulier een aantal documenten opsturen:

• Een inlichtingenblad
• Een vragenlijst over de beroepsactiviteiten
• Een formulier met betrekking tot uw gezinstoestand (gezinshoofd/alleenstaande)

Deze documenten dient u zo snel mogelijk in te vullen en terug te sturen.

Recht op een uitkering na wachttijd

De aangifte van uw arbeidsongeschiktheid opent niet automatisch het recht op een uitkering. Er bestaat een wachttijd om recht te krijgen op dagvergoedingen. Voor zelfstandigen wordt de duur van die wachttijd bij arbeidsongeschiktheid, omschreven in het arbeidsongeschiktheidsbesluit voor zelfstandigen.

Met 'Wachttijd' bedoelen ze eigenlijk dat iemand die al de hoedanigheid van gerechtigde heeft verkregen, gedurende een bepaalde periode geen recht op uitkeringen heeft.

In dit geval gaat een er een wachttijd van 6 maanden in vanaf de eerste dag van het eerste kwartaal waarvoor de bijdragen aan het sociaal verzekeringsfonds worden betaald. De periode(s) van de arbeidsongeschiktheid worden niet meegeteld voor de vervulling van de wachttijd. U mag tijdens deze 6 maanden niet arbeidsongeschikt zijn. Naast die wachttijd moet u arbeidsongeschiktheid erkend zijn.

Indien u recht hebt op een uitkering, krijgt u vanaf de tweede maand van de arbeidsongeschiktheid een dagelijkse uitkering. De eerste maand wordt niet vergoed. De dagvergoeding wordt bepaald door:

• Uw persoonlijke situatie
• De periode

Aangezien de uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid niet genereus zijn, kunt u een eventuele bijkomende verzekering afsluiten (b.v. een polis gewaarborgd inkomen. Vanaf het tweede jaar arbeidsongeschiktheid valt u in de invaliditeitsregeling.

Uitzonderingen op de wachttijd

Schoolverlaters komen in aanmerking voor een vrijstelling van de wachttijd indien ze aan bepaalde voorwaarden voldoen. Ook bestaan er uitzonderingen voor uitkeringsgerechtigde loontrekkenden die zonder onderbreking zelfstandige worden.

Er is ook een verminderde wachttijd voor diegenen die al een gedeelte van de wachttijd voltooiden in een ander stelsel en indien de overgang binnen een termijn van 30 dagen gebeurt. Als u recht hebt op een uitkering, dan ontvangt u vanaf de 2e maand van uw arbeidsongeschiktheid een dagelijkse uitkering. De 1e maand wordt niet vergoed.
De dagvergoeding wordt bepaald door uw persoonlijke situatie en de periode. Omdat de uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid niet echt royaal zijn, kan eventueel een bijkomende verzekering (b.v. een polis gewaarborgd inkomen) worden afgesloten. Vanaf het 2e jaar valt u in de invaliditeitsregeling.

Rechten in de sociale zekerheid behouden

Zelfstandigen in hoofdberoep die hun activiteit stopzetten omwille van ziekte of invaliditeit, kunnen door gelijkstelling wegens ziekte aan te vragen, hun rechten in de sociale zekerheid behouden. Tijdens de erkende kwartalen van arbeidsongeschiktheid behouden ze het recht op kinderbijslag en op ziekteverzekering en pensioen, zonder de betaling van sociale bijdragen.

Let wel: De wachttijd in de regeling voor werknemers is voor de opening van het recht op arbeidsongeschiktheidsuitkeringen op 1 mei 2017 verdubbeld van 6 naar 12 maanden. Ook de periode met het aantal gewerkte dagen, is opgetrokken. Voor het recht op moederschapsuitkeringen is er niets veranderd omdat dit recht in de tijd is beperkt (wachttijd van 6 maanden). Hetzelfde geldt voor uitkeringen tijdens het vaderschaps- of geboorteverlof, het adoptieverlof of het omgezet moederschapsverlof.

Source: Kluwer Easyweb